Vervolg SWIP-NL Protestbrief: antwoord van organisatie G10 – ons commentaar

A few days ago, SWIP-NL, together with other researchers, sent protest letters to the organization and speakers of the G10 of Economy and Philosophy 2017. The program presents a predominantly white male line-up. In response, the spokesman of the organization, Boudewijn Richel, clearly states that he does not share our concern with gender equality and diversity practices:

To say we need more women or we need more coloured people or whatever is not our aim  and unfortunately not a priority.

Since, so often, these important discussions remain in the private realm, we decided to respond publicly in hopes of starting a broader discussion. We also cite passages from Richel’s letter in order to clarify our response and comments. (The citations in our text are literal quotations from Richel’s response to our protest letter. We chose not to publish the entire response.) Feel free to contribute to the discussion in comments to this post.

 


 

Here’s how Richel’s response started:

“Dear feminists! Again We are confronted with strange voices and obviously you have not learned from the detailed letter our *** coorganiser of the G10 has written to you Last year!” 

Dear Mr. Richel – These “strange voices” are merely the voices of people who share their concerns. In our view, it is you who did not learn from last year, when we raised the same problem about the all male and all white line up.

In defense, Richel exclaims:

You are attacking a basic female organisation, I am the only man! 

The fact that Richel is the only male organizer in the apparently tripartite organization is of course by no means an excuse for the lack of diversity and gender equality in the program. The presence of women in an organization does not imply concern for diversity or knowledge of implicit bias in selecting speakers.

Richel explains that gender and diversity practices are not a concern, nor a priority of the G10: “The G10 is not a political vehicle to promote or disagree with any political ideas  whatsoever . It is founded for the investigation of new ideas and follows the rules of science not the rules of gender politics  So  to say we need more women or we need more coloured people or whatever is not our aim and unfortunately not a priority.

He seems unaware of the fact that, in looking for new ideas, people tend often to overlook those written by persons who are not white, male, heterosexual – and our list could go on.

Mr. Richel – Since you bring up the subject of “science” we would invite you to take some of these scientific tests on implicit bias: https://implicit.harvard.edu/implicit/selectatest.html.

According to Richel, our criticism is not realistic: 

“I think one has to face also a bit reality. There is only one Zizek and one Sloterdijk and they are not from Holland unfortunately . and  their is only one Siedentop and we choose the two best dutch commentators to be part of the discussions unfortunately for them they are males.” 

“One has to face a bit reality.” Indeed, Mr. Richel. The reality is that women and non-white people are generally not on a person’s radar when selecting speakers for an event, especially in the fields of philosophy or economics. The reality is that this also impedes the process of choosing “the two best dutch commentators”. We would have gladly assisted you in finding speakers, as we offered to do last year.

Generally, the topic of the G10 is the Future. Most philosophers and economists write and speak with an eye on the future. We are convinced that, if one would want to present an actual panoptic of what philosophers and economists have to say about the future in 2017 – and, therefore, give your audience what they are coming for – this can only be done if the criterium for selecting speakers is inclusive.

Mr. Richel furthermore suggests that we can discuss gender politics with other women philosophers:

“We booked for next year already an american Female ***, with her you can discuss all gender politics as you might know she does that much better as i can do.” 

In all honesty, we think that in his response, Mr. Richel clarifies very aptly why he himself might want to discuss gender politics with someone more knowledgeable than himself – whether or not a “Female”.

Finally, Richel brings in a financial argument. He writes that diversity practices are a concern for students who go to funded universities; not for privately funded organizations such as the G10, which after all not supposed to worry about equal representation:

Young dutch students go for almost free to university and therefore you might think it would be nice if we could promote a bit more coloured people from Africa or so since in case.  The G10 has no funds anymore Government will donate money  as she does with your university and the payment of your study. The G10 is a privately funded forum…

In the same paragraph, he also reiterates the point that the selection procedure has been based on what, earlier on in the letter, he called “scientific” criteria, rather than political support for “minorities”: the organizers have looked for “quality” only.

Richel signs the letter with the request to share it with others: “Thank you very much for your consideration and it would be most helpful and honest if you send my answer attached to  your letter to for instance to *** whom you addressed already on saturday evening without asking for our answer and to others you might consider !

sincerely yours ,

The only man in The G10 organisation who was awake on saturdayevening

Boudewijn Richel

 

Despite the petition and signatures, the organization G10 clearly states that gender equality & diversity practices simply have no priority. Please take this in consideration when deciding to attend this event as speaker or participant. Feel free to share your thoughts and continue the discussion!

Vervolg SWIP-NL Protestbrief: antwoord van organisatie G10

A few days ago, SWIP-NL, together with other researchers, sent letters of protest to the organization and speakers of the G10 of Economy and Philosophy 2017. The program presents a predominantly white male line-up. In response, the spokesman of the organization clearly states that he does not share our concern with gender equality and diversity practices – despite the petition and signatures, which began over a year ago:

“To say we need more women or we need more coloured people or whatever is not our aim and unfortunately not a priority.”

Please take this in consideration when deciding to attend this event as speaker or participant!

We wrote a response to the organizer, which can be found here. Feel free to contribute to the discussion on the page.

Aanvulling Protestbrief SWIP-NL: G10 van de Economie en Filosofie 2017

Eerder publiceerden we al de protestbrief aan de organisatie van de G10 van de Economie en Filosofie, 2017, i.v.m. het gebrek aan diversiteit aan sprekers.

Wij schreven ook de sprekers aan, voor zover wij over hun email-adressen beschikking hadden. Hieronder de brief.

 

Onderwerp: Lack of diversity at G10 of Economy and Philosophy

 

Dear xxxx

 

Next week, you will be participating in the G10 van de Economie en de Filosofie in Amsterdam. As you can see here the G10 has invited seventeen male speakers and one female, almost all of them white. The two women whose pictures are prominently featured on the event’s website are moderators.

 

Last year this organization had a similarly all-male line-up. This motivated two female PhD students to write a letter to the organizers stating that “a platform that proposes to present progressive views on our future lacks speakers from the group that represents half of the world population.” The letter (which can be read here) was signed by almost 400 people inside and outside academia. And while the organizer, Boudewijn Richel, initially replied that there “are hardly any women in economics and philosophy” eventually something did change. When Yanis Varoufakis, one of the event’s main guests, signed the letter and withdrew from the festival, women were hastily added to the program and took part in the discussions via Skype. (A Dutch press release about the 2016 events can be found here)

 

It’s astounding and very discouraging that the G10 has not learned anything from last year’s mistakes. We cannot, as we did last year, assume that the organizers simply forgot to think about implicit bias or a fair representation of society. We have sent the organizers of the G10 a letter of protest, but since they seem to have disregarded all points of criticism brought up last year, we have chosen also to contact the participants directly. Please consider if you want to contribute to an event that shows no concern for gender equality and diversity. It would be wonderful if you, as invited speakers. could take up the challenge of convincing the G10 of the importance of these topics.

 

Kind regards,

 

Anna Blijdenstein, Ph.D. candidate philosophy (University of Amsterdam)

 

Marieke Krijnen, postdoc (Orient-Institut Beirut)

 

Laura Karreman Lecturer Media and Culture Studies (Utrecht University), Ph.D. candidate in Art, Music and Theatre Studies (Ghent University)

 

On behalf of the board of Society for Women in Philosophy (NL):

 

Anya Topolski, assistant professor in political theory and philosophy (Radboud University, Nijmegen)

 

Roos van Unen, MA-student Philosophy (Vrije Universiteit)

 

Joyce Pijnenburg, lecturer in philosophy (independent), Ph.D. candidate (University of Amsterdam)

SWIP-NL Protestbrief: G10 van de Economie en Filosofie 2017

Ook dit jaar heeft de G10 van de Economie en Filosofie weer te weinig vrouwen uitgenodigd.

Met Anna Blijdenstein, Laura Karreman en Marieke Krijnen stelden we deze protestbrief op.

 

Dear G10 organisers,

 

The G10 Festival of Economics & Philosophy, branded as ‘Scouting for the future’, has 17 male speakers and only 1 female speaker. While the website’s homepage includes photographs of two women, they are relegated to the role of moderators. Last year your organization had a similarly all-male line-up. This motivated two female PhD students to write a letter bringing to your attention the importance of gender equality and diversity. The letter was signed by almost 400 people inside and outside academia and, after one of your main guests resigned, led to some changes made in the program.

It is astounding and very discouraging that the G10 has not learned from last year’s mistakes. We are shocked that a platform that purports to present progressive views on our future lacks speakers from the group that represents half of the world population. In addition, 17 of the 18 speakers are white. This shows little comprehension of our society, which is characterized by a diverse reality. A festival like this should be trusted to aim for a more representative depiction of this reality.

We hope that you do not bring against our objections the often-heard excuse that “there were no women to be found.” Anyone who makes the effort to look beyond the “usual suspects” (which indeed often consist of white men, but that is exactly the result of gender inequality), will discover many highly qualified and talented women. You can also always contact experts to ask for recommendations. Society for Women in Philosophy (NL) has over 60 members (who would be happy to assist), as well as a database of female speakers.

While implicit bias inclines us all to associate the word “economist” or “philosopher” with white men, we need to challenge this bias by making sure to have diverse speakers at events such as these.

If gender equality and diversity are a priority for festival organizers, they should be willing to go the extra mile. Specific perspectives of various social groups provide a critical view on the economy and on society in general. Women do not necessarily have a different view or present specific “women issues”. For us, this is about a fair representation of social reality and about countering of implicit gender bias (people are less likely to think of women when they are searching for and selecting speakers). We can only draw the conclusion that in the case of the G10, gender equality and diversity have not been a priority. That being said, your current selection of speakers has led to an unacceptable result.

Since, as organizers of the G10, you seem to have disregarded all points of criticism brought up last year, we cannot, as we did last year, assume that you simply forgot to think about implicit bias or a fair representation of society. We hope you are willing to make the necessary efforts to change the program, so that we do not feel compelled to boycott this event.

Yours sincerely,

 

Anna Blijdenstein, Ph.D. candidate philosophy (University of Amsterdam)

Marieke Krijnen, postdoc (Orient-Institut Beirut)

Laura Karreman, Lecturer Media and Culture Studies (Utrecht University), Ph.D. candidate in Art, Music and Theatre Studies (Ghent University)

On behalf of the board of Society for Women in Philosophy (NL):

Anya Topolski, assistant professor in political theory and philosophy (Radboud University, Nijmegen)

Roos van Unen, MA-student Philosophy (Vrije Universiteit)

Joyce Pijnenburg, independent lecturer in philosophy, PhD candidate (University of Amsterdam)

SWIP-NL nagesprekken: Theatervoorstelling Een Winterplan

Een Winterplan belicht het einde van de vriendschap tussen drie grote denkers: Friedrich Nietzsche, Lou Salomé en Paul Rée. Korte tijd vormden zij een hecht driemanschap. Ze maakten plannen om samen te leven en te werken: ‘een winterplan’. Dit plan ging niet door, maar Paul Rée (Anne Prakke) en Lou Salomé (Lizzy Timmers) leefden nog wel een aantal jaren als vrienden samen in Berlijn.

Voorafgaand aan verschillende voorstellingen vinden inleidende colleges plaats door filosofe en SWIP-lid Dora Timmers: in Den Bosch, Eindhoven, Haarlem, Arnhem en bij OT rotterdam op 6 en op 20 april.

Wij co-organiseren nagesprekken bij de voorstelling. Met vrouwelijke denkers en voornamelijk SWIP-leden. Het volledige sprekersschema is als volgt:

1 april – Joyce Pijnenburg (OT Rotterdam, 16u)

6 april – Desirée Verweij (OT Rotterdam, 20u30)

7 april – Hedwig Gaasterland (OT Rotterdam, 20u30)

9 april – Marthe Kerkwijk (OT Rotterdam, 16u)

11 april – Cris van der Hoek (Frascati, Amsterdam, 20u30)

12 april – Joke Hermsen (Frascati, Amsterdam, 20u30)

13 april – Simone van Saarloos (Frascati, Amsterdam, 20u30)

20 april – Christa Stevens (OT Rotterdam, 20u30)

21 april – Sanne van Driel (OT Rotterdam, 20u30)

22 april – Ferial Saatchi (OT Rotterdam, 16u)

SWIP-NL Leesgroep: Nigeria en Filosofie

Tijdens deze leesgroep maken we kennis met drie toonaangevende vrouwelijke filosofen van Nigeriaanse afkomst: Sophie Oluwole, Nkiru Uwechia Nzegwu en Oyeronke Oyewumi. Centraal staat de vergelijking tussen het gedachtegoed van deze filosofen en “westers” denken. Alle drie auteurs hebben zich met deze vraag bezig gehouden.

 

 

Rooster leesgroep Nigeria en filosofie

Tijd: 14:00-16:00

Plaats: Hoofdgebouw Vrije Universiteit, de Boelelaan 1105, Amsterdam. Het zaalnummer wordt per bijeenkomst per e-mail bekend gemaakt. Inschrijven graag bij l.d.derksen@vu.nl.

 

De boeken die besproken worden zijn:

Sophie Oluwole, Socrates and Orunmila. Amsterdam, Ten Have, 2017. (bij veel boekhandels in voorraad of binnen een dag te krijgen, kosten circa euro 19,90)

Nkiru Uwechia Nzegwu, Family Matters. New York, State University of New York Press, 2006. (te bestellen, levertijd 4-6 weken, kosten circa euro 33,00)

Oyeronke Oyewumi, The Invention of Women. Minneapolis/London, University of Minnesota Press, 1997 (te bestellen, levertijd 4-6 weken, kosten circa euro 26,00)

 

Data en te bespreken teksten:

26 jan. Socrates en Orunmila, Deel I, “Socrates en Orunmila”, p. 9-69.

23 febr. Socrates en Orunmila, Deel II, “Afrikaanse filosofie”, 73-168.

23 maart Family Matters, Introduction. “Igbo Family Structure and Feminist Concepts”, p. 1-21, Hoofdstuk 1, “Family Politics. Making Patriarchy in a Patrilineal Society”, p. 23-62.

20 april Family Matters, Hoofdstuk 2, “Legalizing Patriarchy. Sorting Through Customary Laws and Practices”, p. 63-102.

25 mei Family Matters, Hoofdstuk 3, “Customs and Misrepresentations. Widows and Daughters in Inheritance Disputes”. P. 103-156.

22 juni Family Matters, Hoofdstuk 4, “The Conclave: A Dialogic Search for Equality”, p. 157-197.

28 sept. Family Matters, Hoofdstuk 5, “Structures of Equality: In Mono- and Dual-Sex Systems”, p. 199-239 en Conclusion, “Toward a Balanced Society”, p. 241-247.

26 okt. The Invention of Women, Hoofdstuk 1, “Visualizing the Body. Western Theories and African Subjects”, p. 1-30.

23 nov. The Invention of Women Hoofdstuk 2, “(Re)constituting the Cosmology and Sociocultural Institutions of Oyo-Yoruba. Articulating the Yoruba World-Sense”, p. 31-79.

25 jan. The Invention of Women, Hoofdstuk 3, “Making History, Creating Gender. The Invention of Men and Kings in the Writing of the the Oyo Oral Traditions”, p. 80-120.

22 febr. The Invention of Women, Hoofdstuk 4, “Colonizing Bodies and Minds. Gender and Colonialism”, p. 121-156,

29 maart The Invention of Women, Hoofdstuk 5, “The Translation of Cultures”. Engendering Yoruba Language, Orature and World-Sense”, p. 157-179.

Er wordt een slotbijeenkomst georganiseerd gewijd aan Oluwole. Een aantal deskundigen zullen aanwezig zijn en eventueel een film vertoond over het leven van Oluwole. Nadere informatie volgt..

 

Aanbevolen Literatuur:

Er bestaat een groot aantal inleidingen in Afrikaanse filosofie, bundels met essays over een bepaald onderwerp in Afrikaanse filosofie en boeken over Afrikaanse filosofie door Afrikaanse auteurs. Hierbij een aantal voorbeelden die betrekking hebben op de teksten die in de leesgroep aan de orde komen:

Oyeronke Oyewumi, What gender is motherhood? Changing Yoruba ideals of power, procreation, and identity in the age of modernity. Basingstoke, Palgrave Macmillan, 2016.

Azille Coetzee, African Feminism as Decolonising force. A Philosophical Exploration of the work of Oyeronke Oyewumi. Dissertatie Vrije Universiteit 2017.

Henk Haenen, Afrikaans denken: ontmoeting, dialoog en frictie. Een filosofisch onderzoek. Amsterdam, Buijten en Schipperheijn, 2006.

Heinz Kimmerle, Mazungumzo. Dialogen tussen Afrikaanse en Westerse filosofieën.Amsterdam/Meppel, Boom, 1995.

Column Natalie Scholz: “Academische Vrijheid”

Deze column werd gepresenteerd tijdens Vrouwenlogica 4 “Wie betaalt, bepaalt?”, over Academische Vrijheid.

 

Academische Vrijheid

Natalie Scholz

 

Ik begin met een postulaat:

Zonder vrijheid bestaat geen wetenschap en dus ook geen universiteit. Wetenschap is de eindeloze, maar gereguleerde zoektocht naar waarheid op basis van het uitwisselen van argumenten. Dit kan alleen werken als de deelnemers aan dit debat a) vrij zijn om dit beginsel te allen tijde te waarborgen en dus hun argument in vrijheid kunnen formuleren en b) evenwel vrij zijn om de vragen te formuleren waarop dit debat zich richt. Een wetenschapssysteem waarin je maar een beperkt aantal vragen mag formuleren, die van buiten de wetenschap zijn bepaald, is al kwijtgeraakt wat wetenschap tot wetenschap maakt. Wetenschap, die alleen nog maar kennis mag generen waarvan het nut voor een meerderheid van de maatschappij direct in te zien is alleen nog een wetenschapsstomp, waarvan de wortels ook snel zullen verdwijnen. Als dat ooit zal gebeuren, en er zijn al een aantal stappen in die richting te zien, belanden we uiteindelijk definitief in een post-waarheid, een “post truth” tijdperk.

Maar ik wil vandaag niet de zogenoemde wetenschapsagenda centraal stellen. Ik wil het hebben over hoe de introductie van het beginsel van marktwerking op de universiteiten, en in diens kielzog de introductie van Tayloristische management praktijken, de academische vrijheid bedreigt. Het idee van marktwerking op de universiteiten is tot nu toe een fictie, wel een heel machtige en invloedrijke fictie. We praten inmiddels voortdurend over de markt, over output en rendabiliteit, maar er heerst grote verwarring wat voor een soort markt dat eigenlijk zou zijn. Helaas is de vrije uitwisseling van argumenten binnen de universiteit allang nauwelijks mogelijk als het gaat over de beginselen van het bestuur zelf.

Als resultaat van deze scheve fictie van marktwerking heeft zich een parallel systeem geïnstalleerd op universiteiten, dat de grondbeginselen van de vrijheid van wetenschap serieus bedreigt. Pas tijdens de Maagdenhuisbezetting begon ik te begrijpen hoe het grote aantal collega’s op tijdelijke en precaire aanstellingen net als de zich cyclisch herhalende bedreiging door bezuinigingen en ontslagen de keerzijde is van wat wij kunnen samenvatten als de aanval van het rendementsdenken op de essentie van ons werk. Hoe minder mensen een zekere aanstelling hebben, hoe minder mensen zich durven uit te spreken tegen deze bedreiging. En dan hebben we het nog niet eens over de effecten van de oplopende werkdruk….

Het aantal onderzoekssubsidies, het aantal publicaties, het aantal citaties, het aantal studenten die een vak afronden, het aantal studenten dat een positieve beoordeling van hun college geeft op een absurd reductionistisch evaluatieformulier, het aantal studenten dat snel hun studie afsluit, de plaats van de universiteit, de faculteit, de opleiding op rankings, al deze elementen beginnen de essentie van wat wetenschap en wetenschappelijk onderwijs zou moeten zijn te verdringen. Ze zijn allemaal op zich leeg en ze geven zowel studenten als docenten al te vaak een gevoel van leegte. Niet leren op zich, hetgeen studenten en academici als activiteit delen, maar “succesvol” zijn in het zodanig primair op holle kwantitatieve criteria ingestelde systeem, wordt langzaam maar zeker de maatstaf van alles.

Voor mij is het ergste aan deze ontwikkeling dat zij gepaard gaat met een sluipende dehumanisering. Als we studenten niet als nummers bekijken dan is dat ondanks, en niet vanwege, de manier waarop wij worden bestuurd. We houden ons enthousiasme voor de zoektocht naar waarheid en de ondersteuning van studenten daarbij niet vanwege, maar ondanks de holle kwantitatieve criteria waarmee we voortdurend geconfronteerd worden. Wat volledig uit het oog dreigt te raken is dat alleen mensen vrij kunnen zijn om hun vragen te formuleren en hunargumenten op het academische forum te ontwikkelen. Die mensen, docenten én studenten, hebben menselijke vormen van herkenning nodig, om steeds weer het risico durven te nemen dat wetenschap altijd is. Ze hebben een omgeving nodig die je aanwakkert om elkaar te steunen en niet om met elkaar te concurreren. Want je verlaat de basis van een ingebeelde zekerheid en betreedt het pad van een eindeloze onzekerheid als je wetenschap bedrijft. Wat een wonderlijk feit dat mensen dit nog steeds doen. En hoe snel kunnen we dit met z’n allen kwijt raken.

Column Khadija Al Mourabit: “Geen talent voor ondergeschiktheid”

khadija-al-mourabit-door-anja-meulenbelt (foto ((c)) Anja Meulenbelt)

Afgelopen zondag verzorgde filosoof en SWIP-lid Khadija Al Mourabit de afsluitende column bij Vrouwenlogica III. Over een flinterdunne laag beschaving, het patriarchaat van velerlei aard en de verloren kennis over 8000 vrouwelijke Korangeleerden – naar wie klaarblijkelijk geluisterd werd, ook door mannen. “Het land is inderdaad ziek, maar als dat zo is dan is een groot deel van de wereld dat eveneens.”

We mochten de column hier publiceren:

Geen talent voor ondergeschiktheid, ook niet in vrijheid

Op een gewone donderdag avond waande ik mij eens, met twee vriendinnen, zowaar in 1950. Nietsvermoedend zaten wij, op een nazomerse avond op het terras van het Stedelijk Museum in Amsterdam, van elkaars gezelschap en humor te genieten. We lachten hardop. Dit werd abrupt onderbroken door een witte man, die een paar stoelen verderop zat met zijn vriendin, en de ‘onderbuik drang’ voelde om ons op niet mis te verstane wijze (oftewel: paternalistisch instrueren); dat ons “gelach” te hard was en dat “er een grens is met betrekking tot lachen”.

Wij keken op zijn zachtst gezegd de man op een niet zo vriendelijke wijze aan. De ergernis was van mijn gezicht af te lezen. Zijn vriendin had al gauw door dat wij hier niet van gediend waren en probeerde de discussie te de-escaleren door aan te geven dat we hem moesten negeren. Volgens haar had hij al vaker ruzie gehad om soortgelijke zaken.

Er bestaan van die mannen; van die zelfingenomen witte mannen, die hun flinterdun laagje civilisatie dragen alsof het gemaakt is van een verheven stof die boven de mensheid staat, onderwijl het seksisme aan de oppervlakte welig tiert. Een seksisme dat af en toe de kop opsteekt om onbekende vrouwen onder andere te dicteren “hoe hard zij wel of niet mogen lachen.”

Er bestaat een speciale hel voor zulke mensen. Mensen die menen dat zij mogen bepalen waar de grens der vrijheid is, voor welke vrouw dan ook die zij in hun vizier krijgen.

Dit flinterdun laagje civilisatie merkte ik ook ongeveer een maand geleden op. Drie Franse politiemannen dwongen op het strand van Nice een moslim vrouw met hoofddoek haar bovenstuk uit te doen. Een vernederende situatie voor de vrouw! Omstanders keken toe. Men vond in Frankrijk het burkini verbod schijnbaar nog niet denigrerend genoeg, het moest uitgestrekt worden tot iedereen die bedekt, vrouw en moslim is en zich op het strand begaf. In één klap werd zowel haar positieve vrijheid (de mogelijkheid tot handelen), alsmede haar negatieve vrijheid (de afwezigheid van beperkingen en tegenwerkingen) van tafel geveegd.

Simone de Beauvoir zei eens over de positie van de vrouw in Frankrijk:
“Het land is ziek, al zijn leden leggen getuigenis af van de ziekte; het is onmogelijk er één van te genezen door daar belangrijke verbeteringen in aan te brengen: je zou het lichaam in zijn geheel moeten behandelen.”

Er lijkt weinig veranderd te zijn voor moslimvrouwen als ik kijk naar recente gebeurtenissen in Frankrijk en de rest van de wereld. De enige hoop die een moslimvrouw nog mag koesteren is dat het gaat veranderen; zoals de Franse vrouwen in de jaren ‘70 in Frankrijk hoopten volgens de Beauvoir en wellicht nog steeds hopen.

Het land is inderdaad ziek, maar als dat zo is dan is een groot deel van de wereld dat eveneens. Een flinterdun laagje civilisatie, afkomstig van het patriarchaat, dat zich ook bevindt onder bepaalde korangeleerden. Korangeleerden die vrouwen onderdrukken en precies dicteren hoe zij vrouw, mens en algeheel wezen moeten zijn. Opvallend vaak zijn dit mannen. Vrouwen worden veelal gezien als subjecten van bijvoorbeeld het islamitisch recht in plaats van de (her)vormers. Je zou denken dat er nooit vrouwelijke korangeleerden hebben bestaan. Niets is minder waar; er zijn meer dan 8000 vrouwelijke korangeleerden geweest.

Mohammad Akram Nadwi, een islamitische godsdienstwetenschapper, heeft de verloren gewaande traditie van vrouwelijke korangeleerden ontdekt. Deze vrouwen onderwezen de Koran, brachten de Hadith; de daden en uitspraken van de profeet Mohammed, over en waren zelfs juristen die de islamitische wet vervaardigden. In samenwerking met het Oxford Centre for Islamic Studies heeft Akram Nadwi een 40-volume werk geproduceerd over deze vrouwelijke moslimgeleerden en gebedsleiders. De relatie tot hun religie en de vrijheidsbeleving van deze vrouwen is verbijstering wekkend.

Alleen al Umm al-Darda, een prominente juriste uit het zevende-eeuwse Damascus is buitengewoon indrukwekkend. Op jonge leeftijd zat zij met mannelijke geleerden in de moskee om te discussiëren over de islam. Zij onderrichtte de Hadith en de jurisprudentie in de moskee. Daarnaast gaf zij lezingen in het mannengedeelte. Niemand minder dan de kalief van Damascus was haar student! Zij bad zij aan zij met mannen en gaf ook een fatwa uit. Een fatwa die toeliet dat vrouwen in dezelfde positie konden bidden als mannen. Deze fatwa wordt nog steeds door moderne geleerden geciteerd. Vergelijk dit eens met het heden, een tijd waarin vele vrouwen nog steeds niet in de moskee durven bidden laat staan lezingen leiden.

Er zijn meer dan 8000 vrouwelijke korangeleerden geweest, waarvan een paar enkelingen bekend zijn. Echter, waar is de kennis over al deze vrouwen?
In een tijd waarin moslimvrouwen vanuit alle kanten in hun vrijheid worden beperkt. Enerzijds hier in het Westen anderzijds door onder andere moslimgeleerden over de hele wereld. Waar veelal óver hen in plaats van mét hen wordt gesproken. Hun vrijheid in relatie tot hun religie die op kleingeestige wijze ingevuld en begrensd wordt door het flinterdun laagje dat wij civilisatie noemen. De vraag die rijst is: als wij onszelf van de ziekte van onderdrukking willen genezen, hoe pakken we dan het hele lichaam aan zonder dat wij ons blind staren op haar afzonderlijke delen?

“Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid.”, zei eens de Nederlandse achttiende-eeuwse Belle van Zuylen. Graag voeg ik daar nog aan toe: eveneens hebben diverse moslimvrouwen géén talent voor ondergeschiktheid; niet in hun bekwaamheid tot het leven, hun zelfbeschikking, de relatie tot hun religie of hun vrijheidsbeleving.

Dankuwel.

 

Vrouwenlogica III werd gehouden op 2 okt. 2016 in De Nieuwe Liefde, een coörganisatie van SWIP-NL, VG-Amsterdam en De Nieuwe Liefde.

Column Karen Vintges: “De Verkeerde Weg”

Binnenkort is het middagprogramma van Vrouwenlogica over Islam en vrijheid na te luisteren op TXTradio.nl, maar we hoeven niet op alles te wachten. Hierbij de kritische en inspirerende column van Dr. Karen Vintges.

 

karenvintgesvrouwenlogica

 

VERKEERDE WEG of, over de nieuwe liefde

 

/ 02-10-2016 / Karen Vintges – Amsterdam

 

Een tijd lang wilde ik het niet meer hebben over Simone de Beauvoir, de schrijfster van het wereldberoemde werk Le deuxième sexe/ De tweede sekse (oorspronkelijk uit 1949) dat geldt als ‘bijbel’, oftewel als de basistekst van het hedendaagse feminisme. Als je ooit iets over een auteur hebt geschreven word je lang achtervolgd met allerlei verzoeken om over die persoon lezingen en radiopraatjes enzo te houden. Dat is leuk, maar na een tijdje niet zó meer. Maar de laatste jaren wilde ik toch weer uit mezelf iets kwijt over De Beauvoir, omdat ik me al een tijd ergerde aan de manier waarop ze wordt ingezet in de discussies in Europa over de positie van Moslimvrouwen en –meisjes en over de status van de hoofddoek.

In Nederland wordt in deze discussies maar af en toe naar Simone de Beauvoir verwezen, maar heel nadrukkelijk gebeurt dit in Frankrijk in het debat over de hoofddoek en de islam, bijvoorbeeld in het boek Fausse Route (‘Verkeerde weg’) van Elisabeth Badinter. Volgens deze in Frankrijk zeer bekende feministische filosofe moet de westerse Verlichting verdedigd worden tegen een oprukkend islamisme, waarvan de hoofddoek het teken is. Ik citeer uit de Groene Amsterdammer, van enige tijd terug: “Kijk naar Engeland. Dat is een land waar geen enkele hindernis is gelegd tegen de geringste hoofddoek, tegen niets. Maar zie wat voor vreselijks dat oplevert.” Volgens Badinter is dit de verkeerde weg: volgens haar is het terecht dat de hoofddoek in openbare scholen verboden is in Frankrijk. En voor haar visie beroept zij zich steeds uitdrukkelijk op wat zij noemt haar ‘spirituele moeder’ Simone de Beauvoir.

Badinter en vele andere westerse feministen menen dat het feminisme, zoals gegrondvest door De Beauvoir, gebaseerd is op de westerse Verlichting: namelijk op het denken dat de vooruitgang bepleit van mens en maatschappij via de seculiere rede, en dat van ieder mens een rationeel en autonoom individu wil maken. Maar De Beauvoirs feminisme benadrukt hele andere aspecten. In haar ethische werk pleit ze juist voor een ethische zelf-realisatie in nauwe verbondenheid met anderen. We leiden pas een vrij leven wanneer we ons als bewuste maar ook als lichamelijke wezens ethisch engageren met onze medemensen, in de gemeenschappen waar we deel van uit maken, en met alle gevoelens die daarbij horen. Haar studie De tweede sekse is een uitwerking van die ethiek: ook vrouwen moeten zo’n leven van ethische zelf-realisatie kunnen leiden binnen hun gemeenschappen waar ook ter wereld. Ook vrouwen moeten toegang hebben tot een persoonlijk ethisch levensproject, en dan kunnen mannen en vrouwen elkaar werkelijk ontmoeten, en is vriendschap mogelijk en: nieuwe liefde.

Haar oorspronkelijke feminisme houdt dus geen pleidooi in voor een leven als rationeel autonoom zelf, maar juist voor een leven als gesitueerd ethisch zelf, met emotionele, nauwe betrekkingen tot de ander en de wereld. En trouwens: ook als je de feministische artikelen uit de jaren vijftig leest van de Beauvoir dan zie je dat het steeds gaat over vrijheid als ethisch engagement en nieuwe liefde en helemaal niet over het rationele autonome zelf.

De Beauvoir stond kritisch tegenover de universele claims van de westerse Verlichting, die zij betitelde als een ‘droom gedroomd door de rede, even hol als alle dromen.’. Ze zou zeer kritisch hebben gestaan tegenover de claim van het Westerse liberalisme – en tegenwoordig het neoliberalisme – dat het vrijheid en vooruitgang brengt op wereldschaal. Ze was allergisch voor imperialisme en kolonialisme. Ze behoorde tot de eerste Franse intellectuelen die zich verzetten tegen de Franse oorlogen in Vietnam en Algerije, en nam het op voor de Algerijnse vrijheidsstrijdster Djamila Boupacha, en haar familie. Ze zou veel achterdochtiger zijn geweest jegens de toestand in Frankrijk en andere West-Europese landen over de hoofddoek van Moslimvrouwen en meisjes, dan geclaimd wordt door haar zelfbenoemde erfgename Badinter. Ze zou zich hebben uitgesproken voor het in cross-culturele coalities bestrijden van elk type fundamentalisme, inclusief het westerse Verlichtings-fundamentalisme, ook in zijn hedendaagse feministische variant..

Vrouwenlogica III: Boerkini’s, bikini’s en soefi’s – over vrijheid in religie

Kunnen vrijheid en geloof wel samengaan? Op zondag 2 oktober organiseren SWIP-NL, De Nieuwe Liefde en de Vrije Gemeente ‘Vrouwenlogica III’ over vrouwelijke denkers in de islam. Deze dag vindt plaats in debatcentrum De Nieuwe Liefde in Amsterdam.

Word je vrij als je je ergens los van maakt, of juist als je je ergens aan bindt? Al eeuwen buigen filosofes zich over deze vrijheidsvraag. In relatie tot religie wordt het belang van dit dilemma extra duidelijk. Is het ideaal van complete zelfbeschikking de beste weg naar vrijheid? Of ligt er ook – of juist – bevrijding in het volgen van vaste leefregels? Vandaag gaan we in gesprek met en over vrouwelijke denkers binnen de islam.

Feministen denken vaak in de tegenstelling van emancipatie versus onderdrukking. Filosoof Saba Mahmood, gespecialiseerd in islamitische culturen, bevraagt deze scherpe tweedeling. Vrij handelen bestaat ‘niet alleen in daden van verzet tegen de norm, maar juist ook in manieren waarop de normen beleefd worden,’ stelt Mahmood. Sommige islamcritici, en ook vele ‘witte feministen’, hebben volgens haar niet voldoende oog voor de vrije keuzes van vrouwen binnen een religieuze context. Zo kiezen vrouwen in verschillende islamitische bewegingen bewust voor strenge onderwerping aan een hogere autoriteit.

Wat zeggen islamitische vrouwelijke denkers hierover? Kunnen religieuze leefregels bevrijdend zijn, en is het onfeministisch als ze dat niet zijn? In deel drie van Vrouwenlogica onderzoeken we de betekenis van zelfbeschikking en grenzen. In gesprek met moslima’s en voormalig moslima’s, onderzoekers van islamitische culturen in Nederland en historici van vrouwelijke islamitische denkers vragen we ons af: wat wil vrijheid van ons?

Programma
11:00-12:00 uur ochtendlezing  over de levensbeschouwing van vrouwelijke soefi’s door islamoloog Anne Dijk.

14:00-16:30 uur college, interview & panelgesprek met filosofen Heidi Dorudi, Khadija al-Mourabit; Mariam El-Maslouhi, Sakina Loukili en Kamel Essabane.

De presentatie en interviews van het middagprogramma worden verzorgd door hoogleraar wijsbegeerte Désirée Verweij.

Aanmelden via de website van De Nieuwe Liefde.
Een kaartje voor Vrouwenlogica geeft toegang tot zowel de ochtendlezing om 11 uur als het middagprogramma vanaf 14 uur. Het is ook mogelijk om alleen de ochtendlezing bij te wonen. Het adres van De Nieuwe Liefde is Da Costakade 102 in Amsterdam.